منشأیابی رسوبات با استفاده از عناصر نادر خاکی در رودخانه نرماب (استان گلستان)

فرسایش و رسوبگذاری مسأله ایست که امروزه در ایران و جهان مشکلات زیادی را به دنبال دارد. از جمله این مشکلات پر شدن مخازن سد ها در اثر رسوبهایی که توسط رودخانه ها حمل می شوند و همچنین آلودگی منابع آبی در اثر رسوباتی که مواد شیمیایی مضری با خود حمل می کنند، می باشد. برای مقابله با این مشکل از گذشته تا کنون راهکارهای زیادی مورد استفاده قرار گرفته است. در چند دهه ی اخیر روشی با عنوان منشأیابی یا انگشت نگاری مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است که اساس آن یافتن منشا رسوبات رودخانه با استفاده از خصوصیات فیزیکی ، شیمیایی ، بیولوژیکی و ... بوده تا با یافتن منشأ و تثبیت آن بتوان از ورود رسوبات به رودخانه ها تا حد زیادی جلوگیری شود. در تحقیق حاضر هدف منشایابی رسوبات رودخانه نرماب در استان گلستان با استفاده از عناصر شیمیایی و کانی های رسی است. در این تحقیق با نمونه گیری از کلیه زیرحوضه های حوضه نرماب و انجام آزمایشات xrf و xrd روی نمونه ها و سپس انجام آزمون های آماری از قبیل تجزیه خوشه ای و آنالیز تابع تشخیص، واحد های همگن از نظر زمین شناسی و کانی شناسی تعیین شدند و عناصر و کانی های منشأیاب نیز مشخص گردیدند. سپس با استفاده از مدل چند متغیره ترکیبی سهم هر واحد و زیر حوضه در تولید رسوب مشخص گردید. نتیجه این تحقیق نشان داد که رسوبات زیر حوضه پاچنار از یک تپه بدون پوشش گیاهی در حال فرسایش سطحی شدید و همین طور سیلاب دشت های رودخانه لولم منشأ می گیرند. همین طور نتایج نشان داد 55 درصد از رسوبات کل حوضه از رودخانه لولم که در زیرحوضه پاچنار جاریست ، سرچشمه می گیرد. همچنین حدود 12 درصد رسوبات از زیرحوضه ساسنگ، 12 درصد از زیرحوضه ملاشی و 20 درصد از زیرحوضه امام عبدالله منشأ می گیرند.